Што значыць 1-3 і 2-4?
У заходняй музыцы, асабліва ў жанрах джаз, фанк і поп, акцэнт звычайна робіцца на другую і чацвёртую долі ў такце 4/4. Такое акцэнтаванне – “backbeat” – стварае адчуванне паслабленага рытму і кача. Бавоўкі на 2 і 4 падтрымліваюць гэтае адчуванне і лічацца нормай для гэтых жанраў.
У супрацьлегласць гэтаму, у музычных традыцыях Усходняй Еўропы, асабліва ў класічнай і народнай музыцы, акцэнт робіцца на першую і трэцюю долі. Гэта надае рытму больш маршавы, прамы характар. Публіка ў гэтых краінах часта прывыкла пляскаць менавіта на гэтыя долі — і гэта можа выклікаць непаразуменне на канцэртах з заходняй музыкай.
Чаму так адбываецца?
Гэтыя адрозненні звязаны з культурнымі і гістарычнымі асаблівасцямі музычнага выхавання. На Захадзе вялізную ролю ў фарміраванні музычнага пачуцця адыгралі афраамерыканскія традыцыі – джаз, госпел і блюз. Менавіта ў іх backbeat стаў асновай рытму. Ва Ўсходняй Еўропе музычнае выхаванне было цесна звязана з класічнай школай і фальклорам, дзе акцэнт на моцную долю быў нормай.
Такое адрозненне можа выклікаць здзіўленне і нават раздражненне. Шведская публіка можа ўспрымаць воплескі на 1 і 3 як няправільныя, тады як рускамоўныя гледачы пачуваюцца няўтульна, пляскаючы на 2 і 4.
Прыклад з жыцця
У праграме Шведскага радыё “Fråga musikprofessorn” (“Спытай у музычнага прафесара”) ад 30 чэрвеня 2018 года была ўзнята менавіта гэтая тэма: “Дапамажыце – чаму я пляскаю не ў тую долю?”. У першыя 14 хвілін выпуску прафесар тлумачыць, чаму шведы пляскаюць у далоні на 2 і 4, і чаму гэта можа гучаць дзіўна для тых, хто прывык да 1 і 3. Таксама прыводзіцца параўнанне з іншымі краінамі, у тым ліку з Расіяй.
Што мы можам з гэтага вытрываць?
Разуменне гэтых рытмічных адрозненняў можа зрабіць наша музычнае ўспрыманне багацейшым і цікавейшым. Музыкам і слухачам з розным культурным фонам важна быць адкрытымі і паважлівымі да чужых традыцый. Усведамленне таго, чаму мы пляскаем так, як абвыклі, – гэта крок да музычнага ўзаемаразумення і задавальнення.
